Depresja w ciąży

Wydaje nam się, że czas ciąży powinien być błogosławionym stanem, podczas którego zachwycamy się rosnącym brzuchem i z entuzjazmem czekamy na poród. Dla wielu kobiet ciąża jest jednak zupełnie inną historią, o której niestety zbyt rzadko się mówi.

Czym jest depresja w ciąży?

Depresja to choroba, która sprawia, że kolory naszego świata gasną. Zaczynamy przez większość dnia czuć smutek lub emocjonalną pustkę. Nic nas nie cieszy. Na nic nie mamy ochoty i siły. Najgorzej, że tracimy nadzieję, że to się kiedyś zmieni…

Jak ten stan ma się do ciąży? Otóż depresja może nas spotkać w każdym momencie życia, również wtedy (a nawet częściej), gdy spodziewamy się dziecka.

Badania pokazują, że na depresję cierpi od 7 do 20% ciężarnych kobiet. Nawet jeżeli optymistycznie przyjmiemy, że jest to ta mniejsza liczba, oznacza to, że co roku z depresją w ciąży mierzy się ponad 20 tys. Polek.

Depresja w ciąży nie jest oznaką słabości, nieodpowiedzialności, czy braku gotowości do tego, by zostać mamą. Depresja ciążowa to po prostu choroba, którą z odpowiednim wsparciem i pomocą można pokonać.

Jakie są objawy depresji w ciąży?

Depresja w ciąży może dotykać kobiet na różne sposoby, a jej objawy mogą wahać się od łagodnych do ciężkich. U niektórych kobiet dominują objawy związane ze wzmożonym lękiem, u drugich objawy związane z obniżonym nastrojem.

Najczęstszymi objawami depresji w ciąży są:

  • Uczucie smutku lub emocjonalnej pustki, które odczuwamy przez większą część dnia i prawie każdego dnia przez okres ponad 2 tygodni
  • Uczucie bezradności i beznadziei, widzenie przyszłości w “czarnych barwach”
  • Lęk o swoje zdrowie i zdrowie dziecka
  • Poirytowanie, łatwe wybuchanie złością
  • Bezsenność lub nadmierna senność
  • Utrata apetytu (rzadziej wzmożony apetyt)
  • Stałe uczucie zmęczenia, braku siły i energii
  • Utrata zainteresowań (dosłownie nic nas nie cieszy, nawet rzeczy, które wcześniej były naszą pasją)
  • Trudności w koncentracji
  • Myśli o skrzywdzeniu siebie (lub nienarodzonego dziecko), w tym również myśli samobójcze
  • Poczucie winy

Pamiętaj!

Ciąża nie chroni przed depresją. Niestety na depresję można zachorować zarówno w I, II, jak i III trymestrze ciąży.

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka depresji w ciąży?

Przyczyny depresji w ciąży nie są do końca znane, jednak istnieje kilka czynników, o których wiemy, że znacząco zwiększają ryzyko zachorowania na tę chorobę:

  • Wcześniejsza diagnoza depresji lub innych zaburzeń psychicznych (zaburzenia afektywne dwubiegunowe, nerwica, zaburzenia osobowości itp.)
  • Historia chorób psychicznych w rodzinie
  • Wiek - im młodsza jest mama, tym ryzyko depresji jest większe
  • Nieplanowana ciąża
  • Brak wsparcia ze strony rodziny, przyjaciół
  • Kłopoty w związku, zwłaszcza bycie w związku przemocowym

Dlaczego depresja ciążowa pozostaje często nierozpoznana?

Ciąża jest szczególnym momentem, w czasie którego w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian fizycznych i hormonalnych. Większość kobiet w trakcie ciąży zmaga się z różnymi nieprzyjemnymi symptomami, jak poranne mdłości, zgaga, zaparcia, bóle mięśni itp. Objawy te oddziaływują na inne sfery życia, mogą wpływać na apetyt, powodować zaburzenia snu oraz zmęczenie, co samo w sobie często sprawia, że mamy obniżony nastrój i czujemy się źle.

Dodatkowo hormony ciążowe mogą bezpośrednio wpływać na nasze emocje. Kobiety w trakcie ciąży mogą doświadczać niewielkich wahań nastroju, mogą być poirytowane i bardziej płaczliwe.

Ważne

Zaufaj swojej intuicji. Jeśli czujesz, że doświadczane objawy wykraczają poza to, jak czują się inne kobiety w czasie ciąży, podejmij kroki, aby zadbać o swoje zdrowie i zdrowie nienarodzonego dziecka.

Podejrzewam u siebie depresję - co mogę zrobić?

Jeżeli jesteś w ciąży i podejrzewasz u siebie depresję, możesz sama wykonać krótki test (Test na depresję). Edynburska Skala Depresji Poporodowej to 10 krótkich pytań, które pomogą Ci określić, czy mierzysz się z depresją ciążową. (Warto zwrócić uwagę, że test na depresję ciążową oraz depresję poporodową jest tym samym kwestionariuszem. Nie jest to przypadek, ponieważ oba zaburzenia, dają bardzo podobne objawy).

Jeżeli Twój wynik wskazuje, że powinnaś skontaktować się ze specjalistą, nie powinnaś z tym zwlekać. Możesz o swoich objawach powiedzieć lekarzowi ginekolog, który prowadzi Twoją ciążę lub lekarzowi rodzinnemu. Jeżeli masz możliwość skonsultować się w nieodległym czasie z lekarzem psychiatrą, jest to najlepszy specjalista, który może Ci pomóc. Psychiatra najlepiej zna objawy depresyjne oraz wie, jak leczyć depresję, by zminimalizować ryzyko powikłań w ciąży.

Wiele kobiet doświadczających depresji ciążowej, odczuwa ogromne poczucie winy. Zazwyczaj matki wstydzą się tego, jak się czują, ponieważ przyjęło się uważać, że czas ciąży jest czasem radosnego oczekiwania. Pamiętaj jednak, że nikt nie wybiera sobie choroby. Potraktuj depresję jak każdą inną przypadłość - gdybyś będąc w ciąży rozpoznała u siebie chorobę układu moczowego/ oddechowego/ chorobę skóry itp. z pewnością udałabyś się do specjalisty po pomoc.

Pamiętaj!

Depresja nie jest Twoją winą! Żaden specjalista nie będzie Cię oceniał. Psychiatra, ginekolog, lekarz rodzinny czy położna, to profesjonaliści, których zadaniem jest Cię wesprzeć i zapewnić opiekę Tobie i Twojemu dziecku.

Jak leczyć depresję w ciąży?

Najważniejsze jest, aby przyszłej mamie zapewnić opiekę i wsparcie. Często to wystarcza, aby kobieta poczuła się lepiej. Bardzo pomocna w leczeniu depresji może okazać się psychoterapia. W cięższych zaburzeniach lekarz psychiatra może dodatkowo przepisać leki przeciwdepresyjne.

Na temat brania leków przeciwdepresyjnych w ciąży narosło wiele mitów. Rzeczywiście leki te przechodzą przez łożysko do krwi nienarodzonego dziecka, istnieje więc pewne ryzyko, że mogą mu one szkodzić. Dodatkowo z przyczyn etycznych nie prowadzi się wystandaryzowanych badań nad wpływem antydepresantów na ciężarne oraz kobiety karmiące piersią. Z tego powodu nie możemy nigdy powiedzieć w 100%, że dany lek jest całkowicie bezpieczny dla matki i dziecka.

O potencjalnym wpływie danego leku na zdrowie dziecka i kobiety możemy dowiedzieć się więc jedynie z obserwacji. W ten sposób wiemy, że stosowanie w ciąży niektórych leków jest stanowczo zabronione, ponieważ istnieją badania pokazujące ich negatywny wpływ na rozwój dziecka. Z drugiej strony wiemy, że niektóre leki są względnie bezpieczne, ponieważ zostały zastosowane u wielu tysięcy kobiet bez poważnego uszczerbku dla zdrowia mamy i malucha.

Lekarz psychiatra przed włączeniem leków ocenia zyski i ewentualne ryzyko dla zdrowia dziecka. Warto pamiętać, że w przypadku ciężkiej depresji zyski najczęściej przewyższają ewentualne ryzyko. Jeśli zaś chcesz sama sprawdzić, co na temat stosowania danego leku w ciąży oraz przy karmieniu piersią mówią obecne badania, możesz wejść na stronę Embryotox Institute (https://www.embryotox.de/arzneimittel/). Wpisując nazwę leku dowiesz się, czy jest on powszechnie stosowany przy leczeniu depresji ciążowej lub depresji poporodowej.

Dlaczego leczenie depresji w ciąży jest ważne?

Badania pokazują, że nieleczona depresja w ciąży może prowadzić do różnych powikłań, przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka.

Ważne jest, aby leczyć depresję ciążową również dlatego, że po urodzeniu dziecka jej objawy mogą się nasilić. Niestety dużą część kobiet z nieleczoną depresją ciążową dotyka później depresja poporodowa, która (jeśli jest nieleczona) może wpływać na budowanie więzi matki z dzieckiem.

Nawet jeżeli Twoje objawy nie są obecnie mocno nasilone, musisz mieć na uwadze, że bez zapewnienia sobie odpowiedniego wsparcia, mogą się one pogłębić. Warto jest więc mimo wszystko udać się do lekarza, który będzie monitorował Twój stan zdrowia. Jeśli z kolei Twoje objawy są nasilone, a zwłaszcza gdy masz myśli samobójcze, powinnaś udać się do lekarza psychiatry niezwłocznie.

Nieleczenie depresji niesie negatywne skutki zarówno dla kobiety, jak i jej dziecka. Nie bój się poprosić o pomoc. Dzięki odpowiedniemu wsparciu Twoje cierpienie może naprawdę minąć.

Jak mogę pomóc sobie sama?

W leczeniu depresji najważniejsze jest wsparcie. Dlatego najlepszym pierwszym krokiem, jaki możesz zrobić, jest udanie się do specjalisty (psychiatry, psychologa, lekarza rodzinnego), którzy mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie we wspieraniu osób cierpiących. Następny ważny krok, to poinformowanie Twojego ginekologa o tym, że chorujesz. Jest to naprawdę istotne, aby lekarz prowadzący Twoją ciążę był informowany na bieżąco nt. Twojego stanu zdrowia.

Kiedy zapewnisz już sobie wsparcie, możesz skoncentrować się na tym, jakie dodatkowe kroki podjąć, by zadbać o siebie i swoje dziecko. Poniżej znajduje się kilka pomysłów, w jaki sposób możesz to zrobić:

  • zadbaj o ruch - nawet niewielka aktywność pomaga w walce z depresją, ponieważ stymuluje wydzielanie endorfin i aktywizuje układ parasympatyczny (odpowiedzialny za relaks i odprężenie). Ćwicz tyle, na ile pozwala Ci Twój organizm - wyjdź na spacer, wejdź po schodach do domu, zapisz się na yogę dla ciężarnych.
  • jedz zdrowo - nawet jeśli nie masz apetytu, staraj się przyrządzać sobie zdrowe jedzenie. Jedz częściej, ale mniejsze porcje. Pomoże to dostarczyć Tobie i Twojemu dziecku potrzebnych składników.
  • mów otwarcie jak się czujesz - porozmawiaj z kimś bliskim (partnerem, rodziną, przyjaciółmi) o swoich uczuciach. Zazwyczaj jesteśmy zaskoczeni, jak pozytywnie reaguje otoczenie, gdy otwarcie powiemy im, czego doświadczamy.
  • proś o pomoc - nie bierz na siebie zbyt dużo zadań, proś najbliższych o pomoc w codziennych obowiązkach
  • zauważ w jakich sytuacjach źle o sobie myślisz - osoby z depresją mają tendencję do myślenia o sobie źle (“To wszystko moja wina”, “Wszyscy przeze mnie cierpią”, “Będę złą matką”). Spróbuj z tymi myślami polemizować. Przede wszystkim pamiętaj, że nie jesteś winna temu, że chorujesz na depresję.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o tym, jak możesz sobie pomóc, przeczytaj Samopomoc w depresji poporodowej. Objawy w obu tych zaburzeniach są podobne, dlatego rady, jak z nimi walczyć, również są zbliżone.

Więcej informacji znajdziesz: