Depresja poporodowa u mężczyzn

Nie jest prawdą, że na depresję poporodową zapadają wyłącznie kobiety. Blisko 1 na 10 świeżo upieczonych ojców zmaga się z męską / ojcowską depresją poporodową (ang. paternal postpartum depression). Niestety większość z nich cierpi po cichu, samotnie, bez oficjalnej diagnozy i potrzebnego wsparcia.

Pomijani ojcowie

Czy zastanawialiście się kiedyś, ile uwagi i wsparcia dajemy młodym ojcom? Można by to zobrazować tak:

Po przyjściu dziecka na świat uwaga rodziców, rodziny, otoczenia, specjalistów… koncentruje się przede wszystkim na niemowlęciu. Jest to naturalne, ponieważ jest ono bezbronne wobec świata i całkowicie od nas zależne.

Kobieta — przynajmniej od razu po narodzinach dziecka — otrzymuje trochę uwagi (choć zazwyczaj wsparcie to nie jest wystarczające!!!), ponieważ musi ona dojść do siebie po trudach porodu. W całej tej układance najbardziej pomijanym elementem pozostają ojcowie. A przecież bycie ojcem to ogromna rola, pochłaniająca wiele godzin, wymagająca zdobycia nowych umiejętności i pogodzenia różnych obowiązków.

Około 15% młodych matek choruje na depresję poporodową oraz ok. 8-10% ojców. Depresja może pojawić się bezpośrednio po urodzeniu dziecka, jak i kilka tygodni / miesięcy (do 1 roku) później. Dlatego tak ważne jest, aby otoczenie i specjaliści obserwowali zdrowie psychiczne obojga rodziców.

Wraz z narodzinami dziecka cała rodzina staje przed nowymi trudnościami i wyzwaniami. Zwykłe pytanie "Jak się Pan/Pani czuje?" oraz "Czy potrzebuje Pan/Pani w czymś pomocy" może otworzyć drogę do głębszej rozmowy. Pamiętajmy, że nie można mówić o zdrowiu dziecka, bez uwzględnienia zdrowia matki i ojca.

Przyczyny depresji u mężczyzn

Przyczyny depresji poporodowej zarówno u mężczyzn jak i u kobiet nie są do końca znane. Z pewnością ogromną rolę w powstawaniu ojcowskiej depresji może odgrywać doświadczenie bezradności podczas porodu, lęk o zdrowie dziecka i partnerki, stres związany z nową sytuacją, deprywacja snu, czy trudności w pogodzeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi.

Pewną rolę w genezie depresji u ojców mogą również pełnić czynniki biologiczne. Wszyscy wiedzą, że młode matki w ciąży i po porodzie doświadczają hormonalnej burzy, jednak badania od dawna pokazują, że wraz z przyjściem dziecka na świat zmienia się również poziom niektórych hormonów u ojców. Przede wszystkim następuje spadek testosteronu i estradiolu, a rośnie poziom wazopresyny i prolaktyny. Tak nagłe zmiany w równowadze hormonalnej mogą przyczyniać się do powstawania zaburzeń psychicznych.

Istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają szansę zachorowania na męską depresję poporodową:

  • partnerka zmaga się z depresją poporodową (wtedy istnieje ok. 50% ryzyko, że mężczyzna również zachoruje na depresję)
  • wcześniejsze trudności psychiczne, zwłaszcza przebyta wcześniej depresja, zaburzenia lękowe lub uzależnienia
  • historia zaburzeń psychicznych w rodzinie
  • trudności finansowe
  • małe wsparcie otoczenia
  • niedawne stresujące wydarzenia np. utrata kogoś bliskiego, zmiana miejsca zamieszkania
  • młody wiek — ojcowie poniżej 25 roku życia są bardziej narażeni na rozwój depresji poporodowej

Objawy męskiej depresji

Bycie niewyspanym, zmęczonym, poirytowanym jest w dużej mierze wpisane w rodzicielstwo. Jeśli jednak te objawy się utrzymują i zaburzają nasze codzienne funkcjonowanie lub negatywnie wpływają na naszą relację z dzieckiem lub partnerką, mogą być to pierwsze sygnały depresji.

Objawy depresji poporodowej i jej nasilenie u każdego mężczyzny mogą wyglądać inaczej. U części ojców depresja to przede wszystkim obniżony nastrój i brak energii, u innych lęk, u jeszcze innych poirytowanie i agresja.

Najczęstsze objawy depresji poporodowej u ojców to:

  • smutek, poczucie braku sensu
  • utrata zainteresowań
  • poczucie winy, przeświadczenie, że nie jest się dobrym ojcem / mężem / pracownikiem
  • lęk o przyszłość
  • uczucie ciągłego zmęczenia
  • bezsenność lub nadmierna senność
  • izolowanie się od rodziny i przyjaciół
  • częste wybuchy złości, poirytowanie
  • agresja słowna lub fizyczna
  • sięganie po używki, zwłaszcza nadużywanie alkoholu i narkotyków
  • zostawanie w pracy po godzinach
  • zaburzenia seksualne — spadek libido lub nawiązywanie przygodnych kontaktów seksualnych
  • zachowania autodestrukcyjne, ryzykowne
  • myśli samobójcze, próby samobójcze
Depresja poporodowa u mężczyzn często manifestuje się odmiennie niż u kobiet. Jest to związane z odmiennymi sposobami radzenia sobie ze stresem, które w dużej mierze uwarunkowane są biologicznie i kulturowo.

Leczenie

Leczenie depresji poporodowej u ojców wygląda podobnie jak leczenie depresji poporodowej u kobiet. Najważniejsze jest, aby zapewnić mężczyźnie wsparcie. Pomocna może również okazać się psychoterapia indywidualna, a w przypadku trudności w związku również terapia par. Ciężka depresja zazwyczaj wymaga włączenia leczenia farmakologicznego.

Trzeba mieć na uwadze, że depresja nie minie sama (a przynajmniej nie szybko), może zaś się pogłębiać. Im szybciej uzyskamy pomoc, tym szybciej zwalczymy chorobę. Nieleczona depresja poporodowa może rzutować na naszą relację z dzieckiem oraz partnerką.

Jeżeli podejrzewasz, że cierpisz na ojcowską depresję poporodową możesz wykonać krótki test (dostępny bezpłatnie tutaj). Skala Depresji Becka nie zastąpi wprawdzie badania lekarskiego, jednak może być dla Ciebie pewną wskazówką. Jeżeli wyniki badania sugerują skontaktowanie się z lekarzem, nie zwlekaj z udaniem się do psychiatry (jeżeli do psychiatry w Twojej okolicy są długie kolejki możesz się również udać do lekarza rodzinnego lub psychologa).

Nie jest prawdą, że "prawdziwy mężczyzna" nie choruje na depresję, ponieważ sam potrafi sobie poradzić ze swoimi problamami. Każdy z nas - kobieta, mężczyzna, starzec, młody - potrzebuje czasami pomocy i wsparcia.

Jak radzić sobie z depresją?

Poniżej znajdziesz kilka sposobów, jak możesz zadbać o siebie w czasie walki z depresją:

  • ćwicz - wysiłek pomoże Ci szybciej zmetabolizować adrenalinę (jej poziom przy depresji często jest podwyższony). Dodatkowo podczas wysiłku wydzielają się endorfiny, które pomogą Twojemu ciału się odprężyć.
  • odpoczywaj i ucinaj drzemki, kiedy tylko to możliwe
  • jedz zdrowo
  • unikaj używek, hazardu, brania nadgodzin w pracy
  • mów otwarcie o swoich emocjach - dla wielu mężczyzn szczera rozmowa z przyjacielem, partnerką, rodziną jest bardzo pomocna w rozładowaniu napięcia
  • nie bierz na siebie zbyt wielu obowiązków, poproś bliskich o wsparcie
  • zadbaj o czas 1:1 z dzieckiem - staraj się codziennie znaleźć chwilę na zabawę z dzieckiem. Możesz je zabrać na spacer, ponosić w chuście, wykąpać… Zbudowanie więzi ojcowskiej z dzieckiem wymaga czasu i zaangażowania, nie zniechęcaj się trudnościami występującymi na początku.

Pamiętaj!

Depresja nie jest oznaką słabości, braku charakteru, czy nieodpowiedzialności. Depresja to choroba, która powoduje zmiany w funkcjonowaniu Twojego mózgu. Z odpowiednim wsparciem i pomocą można jednak przywrócić Ci dawną „normalność”. Poproś o pomoc-to najbardziej męska rzecz, jaką można zrobić w kryzysie.

Jak wspierać mężczyznę w depresji? - Informacje dla bliskich

Czasami otoczeniu może być ciężko zrozumieć zachowanie mężczyzny, zwłaszcza jeżeli depresja manifestuje się w postaci zachowań agresywnych czy nadużywania alkoholu. Choć należy wtedy powiedzieć mężczyźnie, że nie akceptuje się jego zachowania, nie powinno się go potępiać jako osoby. Zamiast oceniać, spróbuj zrozumieć. Zamiast piętnować, zaoferuj wsparcie.

Przede wszystkim spróbuj z mężczyzną otwarcie porozmawiać. Powiedz jakie zachowania Cię niepokoją. Następnie zasugeruj wizytę u specjalisty (psychiatry / lekarza rodzinnego / psychologa) lub przynajmniej poproś o wykonanie testu (Skala Depresji Becka). Jeśli mężczyzna ma trudność w rozmawianiu o tym, jakich emocji doświadcza, zacznij rozmowę od omówienia objawów fizycznych (bezsenności, fizycznego bólu, braku energii itp.). Zazwyczaj objawy fizyczne są łatwiejsze do zauważenia i wyrażenia, i jednocześnie stanowią często dobry początek do rozwinięcia głębszej rozmowy dotyczącej uczuć.

Więcej porad odnośnie tego, jak rozmawiać z osobą z depresją poporodową znajdziesz tutaj: Informacje dla bliskich.

Więcej informacji znajdziesz:

  • Williams, M. (2018). Daddy Blues: Postnatal Depression and Fatherhood. Welbeck Publishing Group.
  • https://www.parents.com/parenting/dads/sad-dads/
  • https://www.tommys.org/pregnancy-information/blogs-and-stories/after-birth/tommys-midwives/postnatal-depression-men
  • Bakermans‐Kranenburg, M. J., Lotz, A., Alyousefi‐van Dijk, K., & van IJzendoorn, M. (2019). Birth of a father: Fathering in the first 1,000 days. Child Development Perspectives, 13(4), 247-253.
  • Berg, S. J., & Wynne-Edwards, K. E. (2001, June). Changes in testosterone, cortisol, and estradiol levels in men becoming fathers. In Mayo Clinic Proceedings (Vol. 76, No. 6, pp. 582-592). Elsevier.
  • Paulson, J. F., & Bazemore, S. D. (2010). Prenatal and postpartum depression in fathers and its association with maternal depression: a meta-analysis. Jama, 303(19), 1961-1969.
  • Sethna, V., Murray, L., Netsi, E., Psychogiou, L., & Ramchandani, P. G. (2015). Paternal depression in the postnatal period and early father–infant interactions. Parenting, 15(1), 1-8.
  • Koch, S., De Pascalis, L., Vivian, F., Meurer Renner, A., Murray, L., & Arteche, A. (2019). Effects of male postpartum depression on father–infant interaction: The mediating role of face processing. Infant mental health journal, 40(2), 263-276.
  • Eddy, B., Poll, V., Whiting, J., & Clevesy, M. (2019). Forgotten fathers: Postpartum depression in men. Journal of family issues, 40(8), 1001-1017.
  • Scarff, J. R. (2019). Postpartum depression in men. Innovations in clinical neuroscience, 16(5-6), 11.